Sayran; Land of reservoirs
سرایان یکی از شهرستان های استان خراسان جنوبی است که بالغ بر نه هزار کیلومتر مربع مساحت دارد. این شهرستان از شمال به گناباد، از شرق با شهرستان های قاینات، بیرجند و خوسف، از جنوب با شهرستان های طبس و خوسف و از غرب با فردوس همجوار است. سرایان از لحاظ مختصات جغرافیایی در 58 درجه و 31 دقیقه طول جغرافیایی و 33 درجه و 51 دقیقه عرض جغرافیایی قرار گرفته است.

تاریخچه
آنچه از بررسی های باستان شناسی منطقه بدست آمده، حاکی از آن است که سابقه استقرار جوامع پیش از تاریخ در حوالی آیسک به هزاره های سوم و چهارم ق.م می رسد. همچنین می توان گفت سابقه تاریخی سرایان به دوران قبل از اسلام بر می گردد. سد تاریخی (زو) از یادگارهای باقی مانده از دوران اشکانی و ساسانی است. در دوره اسلامی، این منطقه بخشی از ایالت قهستان بوده که در همان نخستین سال های حمله اعراب به تصرف سپاه اسلام درآمد. ابن اَثیر در ذیل وقایع سال31 هجری از احنف بن قیس یاد می کند که از راه طبس وارد خراسان شد. در منابع جغرافیایی قرون اولیه اسلامی، اسمی از سرایان به میان نیامده، اما بررسی های باستان شناسی منطقه وجود تپه ها و محوطه های مربوط به دوره سلجوقی را در این شهرستان تأیید می کند و با عنایت به بالا گرفتن نهضت اسماعیلیان در این دوره و در اختیار گرفتن قلعه های قهستان و از جمله قلعه قلاع سرایان می توان گفت که این منطقه در دوره سلجوقی یعنی قرون پنجم و ششم هجری از رونق و آبادانی برخوردار بوده است. وجود کاروانسرای شاه عباسی و آب انبارهای متعدد متعلق به دوره صفوی، حاکی از اهمیت منطقه در این دوره می باشد.