فن و مهارت صابون سازی سنتی بیرجند

صابون بیرجندی به‌عنوان یکی از تولیدات شاخص استان خراسان جنوبی به‌ویژه، شهر بیرجند بیش از یک قرن قدمت داشته و پیشکسوتان بی‌شماری در این عرصه فعالیت داشته و هرکدام تجربه خود را به نسلی منتقل کرده‌اند. این همت و تلاش موجب شده صابون بیرجندی در استان خراسان جنوبی تاکنون پیشتاز و معروف بماند.
این صابون‌ها، بدون اسیدکه دنبه‌ی گوسفند و سود سوزآور، اصلی‌ترین ترکیباتشان هستند. استفاده از مواد اولیه‌ی کاملاً طبیعی در تولید محصول و خواص درمانی فراگیر آن با کاربرد گیاهان دارویی چون روناس، سدر و کتیرا به همراه استحکام و دوام صابون بیرجندی، موجب معروفیت آن شده به‌گونه‌ای که در چمدان مسافرانی که به بیرجند می آیند حتماً چند قالب صابون بیرجندی قرار داشته و تجربه‌ی خوب استفاده از آن موجب ترغیب خریدهای بعدی این سفیران فرهنگی شده است.
فن و هنر صابون‌سازی در قدیم بیشتر توسط خانم‌ها اداره می‌شد و اکثر اساتید نام برده به همراه همسر در کارگاه‌ها به ساخت صابون مشغول بودند.
پخت صابون برای قوام بهتر و بالا رفتن کیفیت بیشتر محلول صابون، حدود 10 ساعت به طول می‌انجامد. این مدت زمان لازم و کافی برای پخت آرام و نظارت و بررسی مرتب محلول صابون به لحاظ میزان قلیایی بودن و نگه‌داری PH مطلوب و استاندارد آن را در اختیار استاد صابون‌پز قرار می‌دهد.
مزیت دیگر صابون بیرجندی عدم بو گرفتن صابون آن در طی سالیان، حتی اگر در داخل محیط سربسته همچون پلاستیک باشد به دلیل استفاده از چربی خالص و بدون اضافات و کیفیت بالای مواد مصرفی است. صابون سازی با شماره 2489 در فهرست میراث معنوی کشور(ناملموس) به ثبت رسیده است.