مراسم آیینی باران‌خواهی در باغ و عمارت جهانی اکبریه برگزار شد

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی گفت: مراسم آیینی باران‌خواهی (طلب باران) در باغ و عمارت جهانی اکبریه برگزار شد.

به‌گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی، هادی شاه‌وردی بیان کرد: مراسم آیینی باران خواهی (طلب باران) به همت موزه عروسک بیرجند، همزمان با مراسم پاسداشت میراث جهانی یلدا در باغ و عمارت جهانی اکبریه روز پنج‌شنبه ۲۹ آذرماه ۱۴۰۳ برگزار شد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی افزود: در این مراسم ابتدا کودکان دور هم جمع شدند و با تکه‌ای چوب که تعدادی پارچه به دور آن ‌بستند عروسک اتلو درست ‌کردند و سپس مراسم اجرا شد و در پایان کودکان به شنیدن قصه‌های کهن استان میهمان شدند.

او گفت: استان خراسان جنوبی جزو مناطق نسبتاً خشک به شمار می‌آید. در سالهای کم باران چون خطر خشکسالی و سبز نشدن بیابان‌ها، کشتزارها و کمبود غله و علوفه انسانها و دام‌ها را تهدید می‌کرد مردم برای رهایی از این مشکل و پیشگیری به چاره‌جویی می‌پرداختند و با کارهایی نظیر دعا، نماز، خیرات که در حال حاضر نیز اجرا می‌شود از خداوند بزرگ درخواست و طلب ریزش باران می‌کردند.

شاه‌وردی افزود: از جمله مراسمی که به منظور طلب باران انجام می‌شد اتلو بود که در اکثر نقاط استان انجام می‌شد. در این مراسم تعدادی از نوجوانان (دختر و پسر) دور هم جمع شده و با تکه‌ای چوب که تعدادی پارچه به دور آن می‌بستند عروسکی به نام اتلو درست می‌کردند و یک نفر از بچه‌ها به عنوان سر دسته آنرا برداشته و به درب منازل رفته و اشعاری را می‌خواندند.

صاحب خانه به نشانه ریزش باران بر روی عروسک یا بچه‌ها مقداری آب ریخته سپس خوراکی‌هایی از قبیل آرد، گندم، خرما یا پول به آن‌ها می‌داد در پایان آن‌ها مواد جمع شده را تقسیم می‌کردند و با حبوبات آش غلور پخته در بین مردم و نیازمندان تقسیم می‌کردند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی خاطر نشان کرد: این مراسم با شماره ۵۰ در فهرست میراث معنوی کشور (ناملموس) به ثبت رسیده است.

او گفت: به جز آن سنت‌های دیگری از جمله نماز باران به ویژه در مناطق خشکسالی رایج بوده و هست که این روزها در هر نقطه‌ای از این سرزمین شاهد برپایی نماز باران، پخت نذری و … برای طلب باران هستیم تا شاید دل آسمان به رحم آید و بر سر مردم خراسان جنوبی رحمت ببارد.

شاه‌وردی در مورد مراسم باران‌خواهی گفت: در این مراسم جوانان و نوجوانان گروه اشعاری از قبیل «اتَلویِ ما تشنه شده، آبِ غدیرش مَیِه، قاشقِ شیرش مَیِه، نونِ پنیرش مَیِه، اَتلّو مَتلّو تَالِ مَتالِ اتلو» می‌خوانند و در کوچه‌های ده دور می‌زنند، گاهی جلوی در خانه‌ای می‌ایستند، یکی دو نفر این شعرها را می‌خوانند و بقیه بعد از چند بند جواب می‌ دهند: «اَتلّو مَتلّو تَالِ مَتالِ اتَلّو» و عروسک چوبی را هم جلوی خودشان می‌برند، «اَتلّو» نای رفتن ندارد و خشکی و بی‌آبی رمقی برایش نگذاشته است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی افزود: اَتلّو عروسکی چوبی و در واقع مترسکی است که به جای ترساندن پرنده‌ها از خوردن محصول مزرعه و کشت و کار روستاییان، حالا از خشکسالی ترسیده است. قصه اتلو برخاسته از فرهنگ مردم خراسان جنوبی و از باورها و آیین‌هایی است که ریشه در خشکسالی این سرزمین دارد و مردم زمانی که خود را در برابر قهر طبیعت بی‌سلاح می‌دیدند دست به دامن این باورها و سنت‌ها می‌شدند.

او ادامه داد: برای این که نهایت عجز، استغاثه و وضعیت تاسف بار خود را نشان دهند با هم عروسکی با عنوان «اَتَلو» را از چوب درست و لباس‌های کهنه بر تن او می‌کردند و با دور زدن در کوچه‌ها، خواندن شعر و جمع آوری کمک‌های مردم غذا یا غلور می‌پختند و بارش باران را از خدا می‌خواستند

شاه‌وردی گفت: این عروسک نمادی از انسان است که از خدا می‌خواهد باران ببارد تا سیراب شود. باوری که بیشتر در روستاها رایج است و در خیلی از نقاط کشور، مراسمی مشابه یا عروسکی برای باران خواهی دارند اما آن چه در خراسان جنوبی اجرا می‌شود، مختص استان و ثبت ملی است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی بیان کرد: اتلو متلو عروسک طلب باران در برخی مناطق مانند بیرجند، خوسف و حتی سربیشه است و در نقاطی از جمله فردوس، طبس و سرایان عروسک دیگری به نام «چولی قزک» ساخته می‌شود.