مراسم سنتی آغاز کاشت گندم در جنوب خراسان

مراسم سنتی کشت گندم در روستای گردشگری آرک از توابع شهرستان خوسف استان خراسان جنوبی همه ساله در آبان‌ماه برگزار می‌شود.
مراسم سنتی کشت گندم در روستای آرک در 70 کیلومتری مرکز استان خراسان جنوبی همه‌ساله در نیمه آبان ماه همزمان با نیمه عقرب ماه برگزار می‌شود که به مراسم ساعت معروف است.
وجه‌تسمیه این مراسم به خاطر آن است که با فرارسیدن نیمه عقرب یا پانزدهم آبان‌ماه کشاورزان روز خاصی را انتخاب می‌کنند که نحس و شوم نباشد بلکه ساعت باشد. بهترین روز را جمعه می‌دانند.
با اعلام همگانی در روستا کشاورزان خود را برای اجرای این مراسم معنوی و سنتی که قدمت بسیار زیادی دارد، آماده می‌کنند و در ضمن مزرعه‌ای که قرار است این مراسم در آن اجرا شود از هر لحاظ قبلاً آماده می‌شود. مزارع روستا به دوقسمت کشمان بالا و پایین تقسیم شده که هرسال در یک قسمت کاشت صورت می‌گیرد و قسمت دیگر تا یک‌سال درآیش باقی می‌ماند؛ بنابراین کشاورزان در داخل پارچه‌ای مقداری بذر گندم مرغوب و نقل و شیرینی با خود می‌برند و صبحگاهان بیل به دوش به مکان تعیین شده می‌روند.
این مراسم با یاد و نام خداوند متعال و ذکر صلوات بر محمد و آل محمد (ص) شروع می‌شود و کشاورزان ابتدا بذرها را در یک‌ پارچه و شیرینی‌ها را در یک پارچه دیگر روی‌هم ریخته و بیل‌هایشان را در یک ردیف منظم در خاک فروکرده و خود در صف‌های مرتب مانند صف‌های نماز جماعت روبه‌قبله ایستاده و دعا می‌خوانند.
پس از توسل به امامان معصوم و سلامتی برای امام زمان (عج) این جملات و دعاها را یک نفر می‌خواند و بقیه افراد هم تکرار می‌کنند:
1. برای صحت و سلامتی باغ‌داران، سالاران، تیغ‌کشان، عرق‌ریزان حیدر کرار، دوستان حاضر و غایب حق سبحانه و تعالی همه را از بلیات محفوظ دارد.
2-مرادات و مقصودات همه را حق سبحانه و تعالی برآورده و به خیر گرداند (حاجات همه افراد برآورده گرداند).
3-این دانه که به زمین می‌اندازیم نصیب حلال‌خوار شود (محصولات این زمین به حلال‌خواران برسد).
4-حضرت خواجه خضر برخید و خرمن گذر کند. یک من صد من صد من هزار من بگرداند (برکت به زمین بدهد).
5-پیران را خداوند ایمان کامل عنایت بفرماید. جوانان را از جوان‌مرگی نگاه دارد، طفلان را به کمال منتهای پیری رساند. بیماران را شفای عاجل و صحت کل کامل عنایت بفرماید. قرض جمیع مسلمانان را از خزانه خود ادا بگرداند. همه را از شر شیطان نگاه بدارد. این جمع که در این مجمع حاضرند فردای قیامت در پای علم سبز نصر من ا… و فتح قریب حاضر باشند و غایب نباشند. قدوم و ستور بیگانه را از جمیع دیارات مسلمین به دور دارد. (دعای سلامتی برای همه پیران، جوانان و همچنین خیرخواهی برای همه مردم)
6- سالاران و سالارانی که پیش از ما بر سر این خید و خرمن بوده‌اند و نمانده‌اند و این کار ها را به‌راستی و درستی از پیش‌گرفته‌اند و سر در نقاب خاک تیره درکشیده‌اند به تخصیص روح والدین همگی را یک‌بار فاتحه و سه نوبه سوره اخلاص ختم گردانید (طلب آمرزش برای همه درگذشتگان و خواندن فاتحه)
بعد از اتمام این دعا کشاورزان از بذرهای داخل پارچه پهن شده هرکدام مشت‌های خود را پر کرده و در چند جهت با حرکت رفت‌وبرگشت خود می‌پاشند و سپس خروارهای کود حیوانی را پهن می‌کنند و شیرینی‌ها و آجیل‌های محلی در بین حاضرتان توزیع می‌شود و درنهایت کشاورزان باهم گفتگو می‌کنند که آبیاری مزارع چگونه خواهد بود که معمولاً به یکی از صورت زیر خواهد بود:
1 – شُواروزی (شبانه‌روزی) که معمولاً هر 6 یا 12 روز نوبت آبدهی به هر کشاورز می‌رسد.
2- – پُچاردی: آبیاری مزارع ازیک‌طرف شروع و به ترتیب از بالا به پایین و یا برعکس مزارع آبیاری می‌شوند
در پایان مراسم هرکدام مقداری از بذرهایی را که باقی مانده به‌عنوان متبرک به خانه برده و موقع کشت به بذرهای خود اضافه می‌کنند تا خیروبرکت بر محصولات آنان افزوده شود.
این آئین و مراسم به شماره 1322-6/10/1395 در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.